مواردی که در این مقاله بررسی خواهیم کرد:
- صنایع دستی چیست ؟
- صنایع دستی یا هنرهای سنتی چه ویژگی‌هایی دارد؟
- نقش صنایع دستی در توسعه اشتغال در جوامع کشاورزی، بومی و مشاغل خانگی چگونه است؟
- نقش زنان در تولید صنایع دستی چگونه است؟
- صنایع دستی یا هنرهای سنتی چه ویژگی‌هایی دارد؟
صنایع دستی چیست ؟
از صنایع دستی تعاریف مختلفی ارائه شده است. سه تعریف غالبی که می‌توان لحاظ کرد:
نخست آن‌که به آن بخش از صنایعی گفته می شود که تمام یا قسمتی از مراحل تولید و فرآوری آن با کار دست انجام میشود. و در قالب فرهنگ و بینش‌های بومی-فلسفی و اسطوره‌ای، هنر و ذوق و شوق فراخور میراث بومی هر منطقه را شامل میشود. (شورای صنایع دستی ایران-1348)
مورد دوم: مجموعه‌ای از «هنر – صنعت»ها را شامل میشود که در واقع با استفاده از ماده اولیه‌ی بومی ساخته میشود. و قسمتی از مراحل اصلی تولید با عمل دست و ابزار دستی سبب شکل‌گیری، ساخت و تجلی محصولی میشود که در هر واحد آن به نوعی ذوق هنری و خلاقیت کار صنعت‌گر سازنده نمایان میشود. این شیوه تولید عامل تمایزی است که این گونه محصولات را از مصنوعات تزیینی مشابه ماشینی و کارخانه ای جدا می‌کند؛ (1362 – سازمان صنایع دستی ایران )
تعریف سوم: گروه هنرهای سنتی فرهنگستان هنر، واژه‌ی «هنرهای صناعی» را جامع‌تر و کامل‌تر از واژه‌ی «صنایع دستی» تشخیص داده و پس از ارائه‌ی تعریفی از هنرهای سنتی، برای هنرهای صناعی به عنوان زیرمجموعه مهمی از هنرهای سنتی تعاریف زیر را نیز ارائه داده است:
هنرهای سنتی: نوعی از پیشه‌وری است که از طریق دریافت شهودی و وحدت و سلوک در اراده خالق هستی بر مبنای سنت بومی-معنوی به شیوه‌ی حرفه استاد و شاگردی منتقل میشود. و صورتی از تجلی رنگارنگ زیبایی حقیقی را در نسبت با شرایط زمان و مکان بومی در اثر هنری نمایان می‌کند.
هنرهای صناعی (صنایع دستی): بخشی از هنرهای دستی است که با بهره‌گیری از پیشه، فن و مهارت‌های متناسب با قابلیت تکثیر کارگاهی اما غیر ماشینی در زمینه زندگی فردی و جمعی مردم عرضه میشود.
صنایع دستی یا هنرهای سنتی چه ویژگی‌هایی دارد؟
- انجام قسمتی از مراحل اصلی تولید با عمل دست و ابزار و وسایل دستی.
- در روند شیوه تولید هر یک از آثار صنایع دستی، مراحل مختلفی طی میشود. چنانچه تنها قسمتی از مراحل اساسی تولید به روش کار با عمل دست و ابراز دستی انجام شود. محصول تولید شده با توجه به مواردی که در تعریف ذکر شده، باز هم صنایع دستی محسوب میشود.
- حضور و تأثیر بلاواسطه ذوق هنرمند و خلاقیت او و وجود عامل انسانی در تولید هر محصول.
- تامین قسمت عمده‌ی مواد اولیه‌ی مصرفی از منابع داخلی.
- داشتن بار فرهنگی و سنتی متناسب با فرهنگ بومی (استفاده از نگاره، نقش و رنگ آمیزی‌های اصیل و سنتی).
- عدم تشابه و همانندی یک به یک و عینی محصولات تولیدشده با یکدیگر حتی در یک گروه کالایی.
- عدم نیاز به سرمایه‌گذاری کلان در مقایسه با سایر شیوه‌های تولید صنایع تزیینی.
- خود بسنده بودن تکنیک و حرفه و شیوه تولید پیشه‌ور با توجه به محل زندگی صنعت‌گر بدون نیاز به وجود مشاور متخصص خارجی.
- دارا بودن ارزش افزوده‌ی زیاد در مقایسه با سایر شیوه‌های تولید.
- قابلیت انتقال تجربیات و رموز و فنون تولیدی به صورت سینه به سینه. یعنی طبق روش استاد و شاگردی. با قابلیت تبادل به شیوه آموزشی جامع، اصولی و دانشگاهی.
نقش صنایع دستی در توسعه اشتغال در جوامع کشاورزی، بومی و مشاغل خانگی چگونه است؟
از جوانب مثبت صنایع دستی، قابلیت بالای آن در ایجاد اشتغال در همه مناطق است. به عبارتی ایجاد خود اشتغالی، جذب گردشگری و ایجاد درامد ارزی است. در ساختار جامعه کشاورزی و روستایی به خصوص در کشورهای جهان سوم که هنوز شکلی از سنت در آن پابرجاست. پتانسیل بالایی برای ایجاد توسعه این صنعت وجود دارد. از این جهت، افراد این جوامع با تکیه بر توان، استعداد و دانش شخصی خود می‌توانند در جهت خود اشتغالی و کسب درامد فعالیت کنند. هنرهای سنتی به عنوان گنجینه عظیم ملی، نقشی اساسی در توسعه پایدار و یکپارچگی یک منطقه دارد. و باید برای حفاظت آن تلاش کرد. از طریق این صنعت می توان فرصت های متفاوتی ایجاد کرد تا به آینده اجتماعی و فرهنگی یک منطقه کمک کرد.
نقش زنان در تولید صنایع دستی چگونه است؟
جالب است بدانید حدود 60-70 درصد تولید صنایع دستی ایران را دستان توانمند زنان شکل می دهند.
بنابراین می‌توان گفت که هنرمند زن ایرانی نقشی بزرگ را در تولید انواع هنرهای سنتی ایران ایفا می‌کند.
زنان توانمند سیستان و بلوچستان درحال نقش زدن بر سفال کلپورگان – عکس: ایسنا
شما می توانید بهترین محصولات صنایع دستی را از فروشگاه اینترنتی گالری سره خریداری کنید.
دیدگاه خود را بنویسید