در مطلب قبلی مجله سره با مقدمه ای بر میناکاری آشنا شدید. با تعریف میناکاری، تکنیک و شیوه‌های مرسوم آن. در این مطلب اما با سیر تحول میناکاری در اروپا و تاریخچه جذاب آن آشنا می‌شویم. اینکه چگونه بشر در پرواندن ذوق هنری خود آزادانه عمل می‌کند. و حتی حاضر است پس از فراگرفتن هنری از تمدنی دیگر، مسیر خود را آغاز کند.

مواردی که در این مقاله بررسی خواهیم کرد:


    • میناکاری و تزیین جواهرات
    • روشی شبیه به مینای خانه بندی؛ cloisonné
  • رد پای اقوام ایرانی تبار
    • در میناکاری اروپا
    • میناکاری در اروپا

میناکاری و تزیین جواهرات

تاکنون قدیمی‌ترین اشیای لعابی شناخته شده در جزیره قبرس در حدود 3300 سال پیش (قرن سیزدهم قبل از میلاد) کشف شده‌‍‌است. این آثار متعلق‌اند به میسِنی‌ها؛ اقوام مهاجر یونانی در اوایل هزاره دوم ق.م که ساکن جزایر اژه و مدیترانه‌اند. تمدنی که به دلیل علاقه به طلا و وجود گنجینه‌های فراوان به نقل از هومر به تمدنی سرشار از طلا شهرت یافته‌اند.

این شش حلقه طلای کشف شده در یک مقبره میسِنی در قبرس با لایه‌های مختلف طلایی با حالت شیشه‌ای ذوب شده، تزئین شده است.

همچنین قطعات یه گردنبند زیبای مصری ، از جمله جواهراتی از مقبره توتانخامون در حدود 3050 سال پیش، اغلب با استفاده از تکنیک میناکاری توصیف می‌شود. با این همه محققان به دلیل مشخص نبودن میزان دمای کوره از اصطلاحاتی مانند “خمیر شیشه” استفاده می‌کنند. به نظر می‌رسد در شرایط آن زمان مصر به نقطه ذوب شیشه و طلا برای ساخت میناکاری‌های اولیه بسیار نزدیک بوده است. در یونان باستان نیز آثاری اولیه و انگشت‌شماری یافت شده اند.

تاریخچه میناکاری در اروپا؛ هنر مصری؛ میناکاری نخستین

گردنبند از مقبره توتانخامون؛ 3050 سال پیش؛ میناکاری اولیه

روشی شبیه به مینای خانه بندی؛ cloisonné

روش رایج قدیمی آن زمان برای تزئین اشیاء فلزی با ماده رنگی است. به این طریق اشیاء رنگی یا سنگ‌ها بر زمینه فلزی خود تثبیت می‌شدند. یا توسط نوارهای فلزی یا سیم، به طور معمول از زمینه طلا جدا و رنگ‌آمیزی می‌شوند. باتوجه به پیشرفت این هنر تنها در قرون متأخر است که مینای لعاب شیشه‌ای به کار گرفته شده. اما در میناکاریِ آن دوران از خاتم‌کاری سنگ‌های قیمتی، شیشه و سایر مواد نیز استفاده می‌شده است. در واقع این روش به احتمال زیاد به عنوان روشی ساده تر از میناکاری با استفاده از سنگهای قیمتی آغاز شده است. این تزئینات ابتدا با تعیین کردن سطوحی روی زمینه فلزی از طریق لحیم‌کاری یا چسباندن نقره یا طلا به عنوان سیم یا نوارهای نازک برای مرز سطوح و سپس قرار دادن سنگ‌های مینا و حتی خاتم شکل گرفته بود.

رد پای اقوام ایرانی تبار

در میناکاری اروپا

اما شکل پیشرفته تری از مینا از طریق سارمتی‌ها، اقوامی ایرانی‌تبار، ساکن در عهد سکاها به سلتی‌های باستانی منتقل میشود. سپس این تکنیک از طریق رومیان به محدوده اروپای امروزی وارد می‌شود.

نمونه شاخص یافته شده از این دوره از آثار میناکاری کاسه‌ای به یادگار از دیوار هادریان در قرن 2 میلادی است که برای بازار نظامی روم ساخته شده و دارای تزئینات میناکاری به سبک سلتیک است.

تاریخچه میناکاری در اروپا- هنر رومیان- Staffordshire Moorlands Pan

Ilam Pan؛ 1800 سال پیش؛ روم باستان؛ میناکاری

میناکاری در اروپا

میناکاری در تاریخ هنر اروپا، قرون وسطی را درخشان‌ترین دوره گذار خود قرار می‌دهد. هنری که با رومیان متأخر و سپس اولین امپراتوری روم مسیحی، بیزانس آغاز شد. هنری که که به مرور شروع به استفاده از میناکاری برای تقلید از خاتم‌کاری‌های ظریف سابق با سنگ‌های گرانبها شد.

هنر اروپایی غالباً برای خلق تصاویر مذهبی به کار گرفته می‌شد. میناکاری به مرور با شروع عهد رومانسک بود که به تکنیک غالب و تولید وسیع رسید. از این پس این هنر از قرن 12 تا 15میلادی تبدیل به مینای لعاب نقاشی می‌شود.

در قرن سیزدهم دومین تکنیک مهم میناکاری اروپا–دیدن ویدیو– در ایتالیا به توسعه و تکامل رسید. میناکاری لعاب شفاف این دوره به Basse-taille معروف است. این تکنیک توسط شیشه‌گران ماهر ونیزی روی طرح نیمه برجسته و فرورفته معمولاً به رنگ طلایی یا نقره‌ای اعمال می‌شود. اولین قطعه یافته شده مربوط به سال 1290 است، یک جامدان طلا که برای صومعه سنت فرانسیس آسیزی ساخته شده است.

جام طلای سلطنتی پادشاهان فرانسه و انگلیس که در سالهای 1380-1390 در پاریس ساخته شد. این آثار هنوز رنگ های اصلی مینا را همانند اولین بار که از کوره خارج شده نشان می‌دهد. این یکی از بهترین نمونه‌های دوام و ماندگاری میناکاری است.

میناکاری با لعاب نقاشی‌شده بیش از یک قرن هنری رایج بود. در فرانسه به سبک رنسانس پیشرفته تبدیل شد. مینا در آن دوران روی اشیایی مانند ظروف بزرگ دکوری، ظروف جوهر مرکب و پرتره‌های کوچک دیواری دیده می‌شد. پس از آنکه میناکاری کمی از رواج افتاد، به عنوان هنری برای پرتره‌های مینیاتوری ادامه یافت. و در انگلیس و سایر کشورها گسترش یافت. این کار تا اوایل قرن نوزدهم ادامه داشت. تا قرن هجدهم تقریباً همه میناکاری ها شامل تولید آثار هنری و آثار مذهبی بود.

خواننده گرامی؛ مجله سره شما را به خواندن قسمت بعدی این مطلب با عنوان تاریخچه میناکاری در ایران دعوت می‌کند.

  • همچنین شما خواننده باذوق می‌توانید محصولات میناکاری سره را با بالاترین کیفیت و مناسب‌ترین قیمت از فروشگاه اینترنتی گالری سره خریداری کنید